Bretons

Het heeft een hele tijd geduurd voordat de Breton ‘zijn’ land afstond aan Frankrijk. Dat eigenzinnige en onafhankelijke proef je ook nog in de Bretonse taal, het Bretons of Bretoens (Brezhoneg). Het Bretons is een Eiland-Keltische taal, dat vroeger een veelgesproken taal was in Europa. Toen de Romeinen 50 jaar voor Christus Bretagne (toen: Armorica) onderwierpen, vertrokken de Bretonnen naar wat nu Groot-Brittanie heet. Tussen de 5^e en 7^e eeuw echter keerde de Bretonners terug naar Bretagne. Het bleef een zelfstandige staat tot in de 15^e eeuw. Op het hele schiereiland ten westen van de lijn Mont Saint Michel tot de monding van de Loire werd Bretons gesproken.

Het Bretons is dus een Keltische taal, die nu nog door ongeveer 300.000 mensen wordt gesproken in Bretagne. Dat zijn niet veel mensen, als je dit vergelijkt met 1930 (1,3 miljoen) en 1950 (100.000). Alleen in de regio ten westen van de lijn St- Brieuc – Vannes is het Bretons nog de voertaal, voornamelijk alleen de ouderen spreken het nog. Vanaf 1960 tracht men de Bretonse taal nieuw leven in te blazen, onder andere door het stichten van zogenaamde ‘Diwan-scholen’. Ook kennen we een officiële Bretonse academie en een Bretonse tv-zender (TV Breizh). Wisten jullie trouwens dat tot aan de 12^e eeuw het Bretons de taal van de elite was? Daarna werd het Frans de standaardtaal van deze elite en was het Bretons ‘slechts’ de taal van de mensen van West-Bretagne. Overigens, vandaag de dag is het Bretons geen officiële taal in Frankrijk. Het is de enige Keltische taal die niet officieel erkend is. Toch kom je het Bretons over tegen in Bretagne. De bewegwijzeringsborden en plaatsnamen worden bijvoorbeeld zowel in het Frans als in het Bretons aangeduid.

Vinden jullie het leuk om een paar Bretonse woorden te leren? Welnu, let op! Salut (Hallo), Kenavo (Tot Ziens), Degemer mat (Welkom), Mat an traou ganit? (Hoe gaat het met je?), Petra eo da any? (Hoe heet je?) Trugarz (Dank je wel), Yar Mat! (Gezondheid!), Yec’hed mat! (Proost!), Da gousket! (Naar bed!), Nazvesh vat (Slaap lekker).

Leuk he, zo’n taal? Het grappige is dat mijn buurmeisjes, beiden zes jaar oud (tweeling), het Bretons op school leren. En dat vinden de meiden maar wat prachtig. Hebben ze een geheimpje met elkaar, dan schakelen ze automatisch over naar het Bretons. Dan kunnen papa en mama het niet verstaan. Slimme meiden… en een mooie taal. Een taal die behouden moet blijven. Het is de ziel van een volk, een ‘land’. Kenavo!