Jacques Bonsergent
Gisteren waren we in Malestroit, in het departement Morbihan in Bretagne. Een leuk historisch stadje, waar ik al eerder een blog over geschreven heb. Toen we terug liepen naar de auto, viel mijn oog op een plakkaat. Een foto met tekst, hangende aan de muur van het gemeentehuis. ‘Jacques Bonsergent’, las ik.
Wie is deze Fransman? Jacques Bonsergent wordt geboren in 1912 in Foveno, een gemeenschap van Missiriac, vlakbij Malestroit. Hij studeert aan de prestigieuse École Nationale Superieure d’Arts et Métiers (ENSAM) in Angers. De studenten noemen zich Gadzarts, oftewel ‘Gars des Arts’, mannen van de kunst. De mannen zijn trots op de eeuwenoude tradities gebaseerd op wederzijdse hulp en broederschap. Tal van anekdotes en liedjes, verbonden met de school, passeren regelmatig de revue.
Jacques is dus een man met passie, eer en geweten. Als de Tweede Wereldoorlog zich aankondigt, gaat hij als verzetsman naar Parijs. Het zit hem niet mee. In de nacht van 10 november 1940 komen Jacques en zijn vrienden ongewild in een gevecht terecht, waarbij een Duitse soldaat gewond raakt. Omdat Jacques weigert de schuldige, een Fransman, aan te wijzen en even later niet smeekt om genade, wordt hij op 5 december 1940 op 28-jarige leeftijd door een Duitse militaire rechtbank op het Fort Vincennes in Parijs ter dood veroordeeld. Generaal Otto von Stülpnagel stelt hiermee onze Jacques als voorbeeld voor de Fransen. Wie niet luistert, moet maar voelen…
Het is 22 december 1940. Op de vooravond van zijn executie schrijft Jacques Bonsergert een brief aan zijn studiegenoot, Roger Abadie, over zijn voorliefde voor de Gadzarts. Deze voorliefde komt ook de volgende dag naar voren, net voordat hij gefusilleerd wordt in het Bois de Vincennes in de Franse hoofdstad. Van de Duitse kapelaan – die hem in zijn laatste nacht heeft bijgestaan – krijgt hij zijn insigne van de Gadzarts terug. Met Jacques sterft ook een échte Gadzart.
Jacques Bonsergent, hij ligt begraven op het kerkhof van Malestroit. Een plakkaat met zijn verhaal hangt dus aan de muur van het gemeentehuis. In Parijs is een metrostation in het 10e arrondissement naar hem vernoemd. Een Bretonse held, dat is hij voor Frankrijk… nog steeds; niemand verraadt zijn vrienden. Zo is het maar net. Gazpart of niet.